Καταρράκτης
Τι ονομάζουμε καταρράκτη
- Τι ονομάζουμε καταρράκτη
- Διόρθωση πρεσβυωπίας
- Τύποι ενδοφακών
- Γλαύκωμα και καταρράκτης
Τι ονομάζουμε καταρράκτη
Καταρράκτης ονομάζεται η προοδευτική «θόλωση» του φυσικού φακού που υπάρχει μέσα στο μάτι. Ο φυσικός αυτός φακός ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός και δημιουργείται κατά τη διάρκεια της εμβρυογέννεσης. Ο κρυσταλλοειδής φακός μαζί με τον κερατοειδή είναι υπεύθυνοι για τον εστιασμό του φωτός στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.
Μπορούμε να παρομοιάσουμε το μάτι με μία φωτογραφική μηχανή όπου ο κρυσταλλοειδής φακός αντιστοιχεί στο φακό της κάμερας και ο αμφιβληστροειδής στο «φιλμ».
Με την πάροδο της ηλικίας, ο φακός μεγαλώνει σε μέγεθος λόγω της εναπόθεσης των ινών του ίδιου του φακού. Αυτό προκαλεί σκλήρυνση των κεντρικών ινών του φακού, αλλαγές στη διαφάνεια των φακικών ινών αλλά και ένα χαρακτηριστικό κιτρινωπό χρώμα (πυρηνική σκλήρυνση).
Αλλαγές μπορεί να επέλθουν επίσης και στο φλοιού του φακού ή στην οπίσθια κάψα και αυτοί οι τύποι καταρράκτη ονομάζονται φλοιώδεις και οπίσθιοι υποκαψικοί. Πολλές φορές οι διάφοροι τύποι καταρράκτη συνυπάρχουν μεταξύ τους.
Τα παραπάνω προκαλούν αλλαγές στη διάθλαση του φωτός και αυτό γίνεται αντιληπτό ως θόλωση στην όραση, θάμβος, δυσκολία σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, συχνές αλλαγές στη συνταγή των γυαλιών ή η αντίληψη «φωτεινών στεφανιών” γύρω από πηγές φωτός (haloes) .
Αναφορικά με τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καταρράκτη, πέρα από την ηλικία, άλλοι παράγοντες είναι το ιστορικό διαβήτη, η χρήση στεροειδών φαρμάκων, προηγούμενος τραυματισμός του οφθαλμού, ιστορικό ενδοφθάλμιων φλεγμονών, προηγούμενες οφθαλμολογικές επεμβάσεις όπως αυτή της βιτρεκτομής αλλά και τα μεταβολικά νοσήματα.
Πως γίνεται η διάγνωση και ποια είναι η θεραπεία;
Είναι πολύ σημαντικό τόσο για τον προεγχειρητικό σχεδιασμό όσο και για την πρόβλεψη του μετεγχειρητικού αποτελέσματος να αποκλειστεί ή να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη συνυπάρχουσας παθολογίας όπως για παράδειγμα η ύπαρξη διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, γλαυκωματικής νόσου και άλλων παθήσεων.
Η θεραπεία για τον καταρράκτη είναι χειρουργική και περιλαμβάνει την αφαίρεση του φυσικού κρυσταλλοειδούς φακού και την τοποθέτηση ενός ενδοφακού ο οποίος είναι απόλυτα προσαρμοσμένος στις απαιτήσεις του ασθενούς.
Πότε είναι η σωστή στιγμή για την επέμβαση καταρράκτη;
Η χειρουργική επέμβαση προτείνεται από τον/την οφθαλμίατρο όταν τα συμπτώματα από την παρουσία καταρράκτη είναι αρκετά για να δικαιολογήσουν τους χειρουργικούς κινδύνους της επέμβασης και με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης αναμένεται σημαντική βελτίωση της όρασης μετά το χειρουργείο.
Χρειάζεται να φοράω γυαλιά μετά την επέμβαση;
Σε γενικές γραμμές, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο ασθενής μπορεί να έχει εξαιρετική όραση για μακριά χωρίς τη χρήση γυαλιών αλλά χρειάζονται γυαλιά για κοντινές αποστάσεις (διάβασμα) και ενδιάμεσες αποστάσεις (υπολογιστής).
Στην επόμενη ενότητα γίνεται αναλυτική παρουσίαση των τύπων των ενδοφακών που είναι διαθέσιμοι.
Γιατί να επιλέξετε τον Δρ. Σιέμπη;
Έχει σημαντική εμπειρία σε επιλεγμένα περιστατικά καταρράκτη όπως αυτά με ασταθείς φακούς λόγω ψευδοαποφολίδωσης ή τραυματισμού του οφθαλμού και μάτια με πολύ μικρό ή μεγάλο αξονικό μήκος.
Παρ’ολο που η επέμβαση καταρράκτη θεωρείται πλέον επέμβαση “ρουτίνας” και είναι μία από τις πιο συχνές επεμβάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, η επιτυχία αυτής έγκειται στο σωστό προεγχειρητικό σχεδιασμό, την άψογη και το δυνατό λιγότερο τραυματική χειρουργική τεχνική αλλά και στη σωστή μετεγχειρητική παρακολούθηση ειδικά επί ύπαρξης συνυπάρχουσας παθολογίας του οφθαλμού.
Ο ιατρός εξετάζει ο ίδιος ενδελεχώς τον/την ασθενή κατά τη διάρκεια της επίσκεψης και πραγματοποιείται επιπρόσθετα εξέταση του οπτικού νεύρου και ωχράς κηλίδας με τη χρήση οπτικής τομογραφίας συνοχής (OCT) για τη διάγνωση συνυπάρχουσας μη εμφανούς παθολογίας του οφθαλμού.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξέταση της βιομετρίας (με τη χρήση του Zeiss IOL Master) για να επιλέγει ο σωστός ενδοφακός και γίνεται χρήση των τελευταίων IOL formulas Barrett Universal II και Kane.
Δίνεται μεγάλη έμφαση στην κατανόηση των αναγκών του ασθενούς και αντίστοιχα εξατομικεύεται το χειρουργικό πλάνο. Στόχος του ιατρού είναι η επίτευξη ενός άριστου μετεγχειρητικού αποτελέσματος.
Μέσω το ιατρού, υπάρχει πρόσβαση σε όλα τα είδη ενδοφακών τελευταίας τεχνολογίας όπως σε μονοεστιακούς ασφαιρικούς ενδοφακούς, τορικούς αστιγματικούς ενδοφακούς, ενδοφακούς EDOF - Extended Depth of Focus αλλά και πολυεστιακούς ενδοφακούς όλων των μεγάλων χειρουργικών Οφθαλμολογικών οίκων όπως αυτών της Alcon, Johnson and Johnson και Bausch and Lomb.
Οι επεμβάσεις πραγματοποιούνται στη μονάδα ημερήσιας νοσηλείας της Κλινικής Άγιος Λουκάς σε 2 υπερσύγχρονα και άρτια εξοπλισμένα χειρουργεία με μηχανήματα φακοθρυψίας Alcon Centurion® και χειρουργικό μικροσκόπιο Zeiss Lumera 700.
Διόρθωση πρεσβυωπίας
Λόγω της σημαντικής εξέλιξης στις τεχνολογίες των ενδοφακών την τελευταία δεκαετία, οι θεράποντες χειρουργοί είναι σε θέση να προσφέρουν στους ασθενείς περισσότερες επιλογές αναφορικά με την αντιμετώπιση του αστιγματισμού αλλά και της πρεσβυωπίας.
Αυτού του είδους οι ενδοφακοί ονομάζονται «Premium IOLs»
Η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών συμβαδίζει με τις αλλαγές στο προσδόκιμο ηλικίας το οποίο σταδιακά αυξάνεται. Πλέον, ο πληθυσμός είναι επαγγελματικά ενεργός για περισσότερα χρόνια και η χρήση υπολογιστών, tablet και smartphones έχει αυξηθεί σημαντικά στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Κατά συνέπεια, περισσότεροι ασθενείς επιθυμούν να έχουν καλή όραση σε όλες τις αποστάσεις χωρίς τη χρήση γυαλιών.
Ο ιατρός Θωμάς Σιέμπης παρέχει πρόσβαση στις πιο γνωστές και αξιόπιστες πλατφόρμες Premium ενδοφακών οι οποίες περιγράφονται πιο αναλυτικά στις προηγούμενες ενότητες.
Οι διάφοροι τύποι ενδοφακών αναλύονται συνοπτικά παρακάτω μαζί με τη μέθοδο monovision. Αναλυτικές πληροφορίες για τον κάθε τύπο ενδοφακού παρουσιάζονται στην υποενότητα "Τύποι ενδοφακών".
Ενδοφακοί για διόρθωση πρεσβυωπίας
Οι συγκεκριμένοι φακοί απαιτούν προσεκτική και σωστή επιλογή των ασθενών. Είναι επιτακτικό να γίνεται μία αναλυτική παρουσίαση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των συγκεκριμένων τύπων ενδοφακών ώστε να εξασφαλιστεί το βέλτιστο αποτέλεσμα για τους ασθενείς.
Απαιτείται επίσης ειδικός προεγχειρητικός έλεγχος για την ανίχνευση παθολογίας του οφθαλμού που μπορεί να αποτελεί αντένδειξη για τη χρήση αυτών.
Επιπρόσθετα, είναι πολύ σημαντική η ανίχνευση και διόρθωση πιθανού αστιγματισμού ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό διαθλαστικό αποτέλεσμα.
Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση ειδικών μετρήσεων του ματιού (βιομετρία και τοπογραφία) και τους αντίστοιχους υπολογισμούς για την επιλογή του ενδοφακού.
Σε ποσοστό 5%-10% μπορεί να χρειαστεί επιπρόσθετο διαθλαστικό laser (top up refractive laser) για τη διόρθωση τυχόν εναπομείναντος διαθλαστικού σφάλματος.
Monovision
Ορισμένοι ασθενείς μπορεί ήδη να χρησιμοποιούν τη μέθοδο του Monovision στους φακούς επαφής τους αλλά μπορεί να γίνει προσομοίωση του Monovision με φακούς επαφής σε άτομα που δεν έχουν εμπειρία αυτού.
Άλλοι τρόποι επίτευξης Monovision είναι τα διαθλαστικά Laser τύπου PRK και LASIK ή μέσω χρήσης ενδοφακών κατά τη διαρκεία της επέμβασης καταρράκτη.
Γενικά χρειάζεται προσεκτικός προεγχειρητικός έλεγχος πριν αποφασισθεί η χρήση της μεθόδου αυτής που πρέπει να λάβει υπόψιν το προηγούμενο διαθλαστικό σφάλμα του/της ασθενούς αλλά και τον τρόπο ζωής αυτών.Τα αρνητικά της μεθόδου είναι η μερική απώλεια της αίσθησης του βάθους λόγω της ανισομετρωπίας μεταξύ των δύο οφθαλμών και το γεγονός πως μερικοί ασθενείς δεν μπορούν να προσαρμοστούν σε αυτήν τη διαφορά στο διαθλαστικό σφάλμα των δύο οφθαλμών.
Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί διπλωπία αν υπάρχει λανθάνων προεγχειρητικός στραβισμός ο έλεγχος του οποίου χάνεται λόγω της αλλαγής στο διαθλαστικό σφάλμα.
Τύποι ενδοφακών
Οι πρώτοι ενδοφακοί χρησιμοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1950 και έκτοτε έχουν εξελιχθεί σημαντικά τόσο όσον αφορά τα υλικά κατασκευής τους όσο και το σχεδιασμό τους αλλά και τη δυνατότητα ορισμένων ενδοφακών να παρέχουν καθαρότερη όραση σε παραπάνω από μία αποστάσεις (Extended Depth of Focus - αυξημένου εστιακού βάθους και Multifocal - πολυεστιακοί φακοί).
Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενοι ενδοφακοί πλέον είναι οι υδροφοβοι ακρυλικοί φακοί οι οποίοι λόγω της ευκαμψίας τους μπορούν να τοποθετηθούν στο μάτι με τη χρήση μίας πολύ μικρής τομής 2.2 χιλιοστών.
Με την επέμβαση του καταρράκτη δίνεται μια μοναδική ευκαιρία στους ασθενείς να διορθώσουν σε μεγάλο βαθμό ή πλήρως το διαθλαστικό σφάλμα τους μιας και η επιλογή του φακού γίνεται με βάση εξειδικευμένες μετρήσεις υψηλής ακρίβειας που επιτρέπουν στον/στην χειρουργό την επιλογή ενός ενδοφακού με κατάλληλη διοπτρική ισχύ. Στις παρακάτω ενότητες αναλύονται οι 4 βασικοί τύποι ενδοφακών με βάση της οπτικές τους ιδιότητες.
Μονοεστιακοί ενδοφακοί (Monofocal IOLs)
Πλέον οι περισσότεροι ενδοφακοί είναι ασφαιρικοί, δηλαδή δεν υπάρχουν εκτροπές του φωτός όταν αυτό διαθλάται από την περιφέρεια του φακού και αυτό βελτιώνει την ευκρίνεια της όρασης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιλέγει διόρθωση για κοντά (πχ 40 εκατοστά) για ασθενείς που επιθυμούν καθαρή όραση χωρίς γυαλιά για κοντά ή διόρθωση σε μία ενδιάμεση απόσταση (πχ 55 εκατοστά).
Οι φακοί της κατηγορίας αυτής, τους οποίους χρησιμοποιεί ο ιατρός Θωμάς Σιέμπης, είναι οι φακοί Acrysof IQ® και Clareon® της Alcon, οι ενδοφακοί της πλατφόρμας Tecnis® της Johnson and Johnson Vision και οι ενδοφακοί EnVista® της Bausch and Lomb.
Μονοεστιακοί Plus ενδοφακοι (Monofocal Plus IOLs)
Η πλατφόρμα Enhance™ είναι διαθέσιμη και με αστιγματική διόρθωση.
Ενδοφακοί Αυξημένου βάθους εστίασης(Extended Depth of Focus IOLs):
Ο πιο γνωστός ενδοφακός αυτής της κατηγορίας είναι ο ενδοφακός Vivity® της εταιρίας Alcon. Ο φακός αυτός μέσω του ειδικού σχεδιασμού της πρόσθιας επιφάνειάς του, αλλάζει τον τρόπο που μεταφέρεται το φως στον αμφιβληστροειδή επιτυγχάνοντας έτσι καλή όραση σε ενδιάμεσες αποστάσεις (χρήση κινητού, tablet και υπολογιστή). Τα ποσοστά θάμβους όρασης ή φωτοστεφάνων (haloes) είναι μειωμένα σε σχέση με τους πολυεστιακούς ενδοφακούς σύμφωνα με κλινικές έρευνες. Οι περισσότεροι ασθενείς στους οποίους θα τοποθετηθεί ο φακός Vivity θα χρειαστούν γυαλιά για κοντινή όραση.
Στους φακούς EDOF συγκαταλέγεται και ο ενδοφακός Symfony® της Johnson and Johnson Vision. Ο συγκεκριμένος ενδοφακός λειτουργεί μέσω της επιμύκυνσης του εστιακού σημείου του φωτός λόγω του ειδικού σχεδιασμού της επιφάνειάς του παρέχοντας ευκρινή όραση χωρίς την ανάγκη για γυαλιά σε ενδιάμεσες αποστάσεις. Σε σύγκριση με τους απλούς μονοεστιακούς φακούς, παρέχει καλύτερη όραση για ενδιάμεσες αποστάσεις χωρίς τη χρήση γυαλιών και συγκρίσιμη υψηλής ευκρίνειας όραση για μακριά.
Multifocal IOLs (Πολυεστιακοί ενδοφακοί)
Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους και τις οπτικές τους ιδιότητες μπορεί να χωριστούν σε διεστιακούς και τριεστιακούς με περιθλαστικό σχεδιασμό και σε διαθλαστικούς.
Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν συμπτώματα δυσφωτοψίας με τους συγκεκριμένους ενδοφακούς όπως haloes (φωτοστέφανα), θάμβος όρασης ή μειωμένη ευκρίνεια και για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να γίνεται σωστή επιλογή ασθενών και σωστός προεγχειρητικός έλεγχος.
Τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί η χρήση των τριεστιακών φακών όπως ο ενδοφακός Panoptix® της Alcon. Ο φακός αυτός βασίζεται στη περίθλαση του φωτός (diffractive design) και παρέχει στους ασθενείς τη δυνατότητα να έχουν πολύ καλή όραση χωρίς τη χρήση γυαλιών τόσο για κοντινές όσο και για ενδιάμεσες και μακρινές αποστάσεις. Οι φακοί αυτοί έχουν μεγαλύτερα ποσοστά δυσφωτοψιών σε σχέση με τους φακούς EDOF και τους μονοεστιακούς. Παρ’ολα αυτά η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών είναι ευχαριστημένοι με την ελευθερία από τη χρήση γυαλιών που τους παρέχουν οι συγκεκριμένοι φακοί.
Από την πλευρά της Johnson and Johnson Vision, ο φακός Synergy® παρέχει ένα συνεχές εύρος όρασης (κοντινές, ενδιάμεσες και μακρινές αποστάσεις) με πολύ καλά χαρακτηριστικά όσον αφορά την ευκρίνεια και τα φαινόμενα δυσφωτοψίας.
Τορικοί (Αστιγματικοί) ενδοφακοί
Αστιγματισμός ονομάζεται το διαθλαστικό σφάλμα το οποίο οφείλεται κατά βάση στο σχήμα του πρόσθιου τμήματος του ματιού το οποίο δεν είναι μια «τέλεια σφαίρα» αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις έχει προσομοιάζει περισσότερο μια μπάλα του Ράγκμπι. Τις περισσότερες φορές αυτό προκαλείται λόγω του σχήματος του κερατοειδούς χιτώνα με ορισμένα σημεία αυτού να είναι πιο κυρτά από άλλα δημιουργώντας ένα θολό είδωλο στον αμφιβληστροειδή.
Πέρα από τη διόρθωση του αστιγματισμού με χρήση διαθλαστικών Laser, η οποία συνήθως γίνεται σε νεότερες ηλικίες, οι ασθενείς με καταρράκτη και αστιγματισμό στο επίπεδο του κερατοειδούς μπορεί να επωφεληθούν από τους τορικούς ενδοφακούς. Οι φακοί αυτοί είναι σχεδιασμένοι να εξουδετερώνουν τον αστιγματισμό στην πλειονότητα των περιπτώσεων ή να τον μειώνουν σε επίπεδα που δεν απαιτούν τη χρήση διόρθωσης με γυαλιά.
Οι τορικοί ενδοφακοί μπορεί να είναι μόνοεστιακοί, πολυεστιακοί ή αυξημένου βάθους εστίασης. Για την επίτευξη του βέλτιστου διαθλαστικού αποτελέσματος απαιτούνται ειδικές προεγχειρητικές διαγνωστικές εξετάσεις όπως η τοπογραφία κερατοειδούς και ειδικοί υπολογισμοί και προεγχειρητικό πλάνο από τον ιατρό.
Γλαύκωμα και καταρράκτης
Το γλαύκωμα και ο καταρράκτης συχνά συνυπάρχουν ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Ταυτόχρονα, σε ορισμένους ασθενείς η ύπαρξη καταρράκτη σχετίζεται με την εμφάνιση γλαυκώματος.
Οι ασθενείς με γλαύκωμα και καταρράκτη έχουν αρκετές ιδιαιτερότητες. Προεγχειρητικά είναι απαραίτητο να γίνεται μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση της γλαυκωματικής νόσου. Ενδεικτικά, χρειάζεται να καθοριστεί ο τύπος του γλαυκώματος, η βαρύτητα της νόσου με βάση τα οπτικά πεδία και συμπληρωματικά με τη χρήση OCT, το κατά πόσο είναι ικανοποιητικός ο έλεγχος της ενδοφθάλμιας πίεσης και να σημειωθούν χαρακτηριστικά του ματιού που μπορεί να καταστήσουν πιο δύσκολη την επέμβαση. Τα σημαντικότερα είναι η ύπαρξη ψευδοαποφολίδωσης, το μικρό αξονικό μήκος, ο ρηχός πρόσθιος θάλαμος, η ύπαρξη μικρής κόρης και η ασταθής Ζίννειος ζώνη. Επίσης σε περιπτώσεις γλαυκώματικής νόσου και καταρράκτη με σημαντικές βλάβες στα οπτικά πεδία θα πρέπει να συνυπολογιστεί ο κίνδυνος απώλειας της κεντρικής όρασης μετεγχειρητικά (φαινόμενο “snuff out”). Τέλος, πρέπει να αποφασιστεί αν ο/η ασθενής θα επωφεληθεί από συνδυαστική επέμβαση καταρράκτη και γλαυκώματος.
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης ο/η χειρουργός πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετώπισει καταστάσεις όπως ένας αρκετά ρηχός πρόσθιος θάλαμος, αστάθεια του κρυσταλλοειδούς φακού, σμίκρυνση της κόρης, διεγχειρητικό κακοήθες γλαύκωμα και άλλα.
Για τους παραπάνω λόγους, η αντιμετώπιση ασθενών με γλαύκωμα και καταρράκτη είναι σημαντικό να γίνεται από ειδικούς χειρουργούς γλαυκώματος και καταρράκτη.
Ο ιατρός Θωμάς Σιέμπης είναι ειδικός στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών έχοντας αποκτήσει σημαντική εμπειρία κατά τη διάρκεια των υποεξειδικεύσεων του στο Ηνωμένο Βασίλειο και Καναδά και μετέπειτα ως Διευθυντής Οφθαλμολογίας (Consultant) στην Αγγλία.
Όντας χειρουργός γλαυκώματος με υποεξειδίκευση στη μίκροεπεμβατική χειρουργική γλαυκώματος (MIGS) είναι επίσης σε θέση να συμβουλέψει τους ασθενείς για το αν χρειάζεται κάποια συνδυαστική επέμβαση και παρέχει πρόσβαση σε συνδυαστικές επεμβάσεις καταρράκτη- MIGS με χρήση iStent ή την τεχνική GATT. Υπάρχει τέλος η δυνατότητα συνδυαστικής επέμβασης καταρράκτη και τραμπεκουλεκτομής, καταρράκτη με Xen Gel Stent ή καταρράκτη με ένθεση αντιγλαυκωματικής συσκευής παροχέτευσης. Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται επί συγκεκριμένων ενδείξεων.
Επικοινωνήστε μαζί μας
Ο ιατρός δέχεται ασθενείς στο υπερσύγχρονο ιατρείο του στο κέντρο της Θεσσαλονίκης στην όδο Μητροπόλεως 110 και στην Κλινική Άγιος Λουκάς κατόπιν ραντεβού.
Για να κλείσετε ραντεβού, καλέστε στο 2313 022 975